Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw?

Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw - podstawowe informacje

• Wiek od 2 do 6 lat jest etapem życia, kiedy u maluchów najczęściej obserwuje się wybiórczość jedzenia, w tym niechęć do spożywania warzyw.
• Uwzględnianie różnorodnych warzyw w posiłkach dziecka, bez zmuszania do ich spożycia, jest kluczowe, by z czasem przyzwyczaić malucha do jedzenia produktów z tej grupy.
• Czasami potrzebne jest podawanie określonego warzywa nawet kilka lub kilkanaście razy, zanim dziecko zaakceptuje jego wygląd, smak, zapach, konsystencję.
• Nadmiernie nakłanianie malucha, by zjadł warzywa lub próby przekupywania go w długoterminowej perspektywie zwykle dają efekt odwrotny od zamierzonego.

Jak nauczyć dziecko jeść warzywa?

Kluczem do nauki jedzenia warzyw przez dziecko jest częste podawanie ich w różnorodnych postaciach. Jeśli chcesz, by warzywa stanowiły ważny element diety malucha zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i późniejszym wieku, zwróć uwagę na wymienione poniżej kroki istotne w przyzwyczajaniu malucha do ich jedzenia:

1. Rozpocznij rozszerzanie diety dziecka od podawania warzyw, najlepiej zielonych (takich jak brokuły). Ich nieco gorzkawy smak jest trudniejszy do zaakceptowania niż słodki smak owoców, dlatego warto przyzwyczaić do niego dziecko zanim wprowadzisz produkty zawierające więcej naturalnie występujących cukrów.
2. Od początku rozszerzania diety upewniaj się, że każdy posiłek uzupełniający zawiera przynajmniej jedno warzywo lub owoc.
3. Zadbaj o różnorodność podawanych warzyw i owoców. Pamiętaj jednak, by nowe produkty wprowadzać stopniowo.
4. Pamiętaj, by między 7. i 10. miesiącem życia dziecka zacząć wprowadzać do diety posiłki zawierające miękkie warzywa i owoce w kawałkach do gryzienia. Warto przyzwyczajać malucha do spożywania tych produktów w postaciach o różnych konsystencjach, nie tylko w formie puree.

Neofobia żywieniowa a jedzenie warzyw przez dziecko

Dzieci w wieku od około 2 do 6 lat często dotyczy zjawisko neofobii żywieniowej. Jeśli 2-latek czy 5-latek nie je warzyw i owoców, może wynikać to z obaw lub niechęci do jedzenia wielu produktów, szczególnie nowych. Często zdarza się, że dzieci w tym wieku zaczynają również reagować negatywnie na żywność, którą wcześniej lubiły. Czasami wystarczy, by znane i akceptowane produkty zostały przygotowane w nowy dla dziecka sposób lub były podane w towarzystwie innych dodatków, by dziecko nie chciało ich zjeść. W bardzo wielu przypadkach neofobia żywieniowa dotyczy warzyw i owoców. Maluchy mogą mieć tendencję do odrzucania produktów jeszcze przed ich spróbowaniem.

Do czynników związanych z częstszym występowaniem neofobii żywieniowej zalicza się m.in.:

• Rzadką ekspozycję dziecka na nowe rodzaje żywności,
• Podawanie maluchowi mało urozmaiconej żywności,
• Trudności rodziców w interpretowaniu sygnałów głodu i sytości u dziecka,
• Wybiórczość jedzenia występująca u mamy dziecka,
• Zmuszanie do jedzenia, brak autonomii malucha w decydowaniu o tym, czy zje podawane posiłki, czy nie.

Dziecko nie je warzyw (i owoców) – co robić?

Wskazówka 1. Nie kieruj się niechęcią dziecka – kontynuuj podawanie warzyw i owoców

Podstawowym krokiem w postępowaniu, gdy dziecko odmawia spożywania całej gamy produktów, jest kontynuowanie ich podawania. Ekspozycja dziecka na warzywa i owoce jest bardzo ważna dla kształtowania jego preferencji, które u maluchów cały czas się zmieniają. Nie kieruj się założeniami odnośnie tego, co dziecko zje, a czego nie. Podawaj urozmaicone produkty, w różnych połączeniach. Oferuj dziecku te same warzywa kolejny raz, nawet jeśli wcześniej nie chciało ich spożyć. Czasami trzeba podać jeden produkt nawet kilka lub kilkanaście razy, by maluch go zaakceptował.

Bardzo ważna jest więc cierpliwość. Dzieci, szczególnie te, u których występuje neofobia żywieniowa, potrzebują czasu, by przyzwyczaić się do koloru, zapachu, konsystencji i smaku produktów. Nie da się tego zrobić, jeśli rodzic szybko rezygnuje z podawania żywności, którą dziecko wcześniej odrzuciło.

Wskazówka 2. Zachęcaj dziecko do jedzenia warzyw, ale go do tego nie zmuszaj

Podając dziecku warzywa, zachęć do ich spróbowania. Nie próbuj jednak nadmiernie przekonywać malucha, zmuszać go do jedzenia lub przekupywać (np. możliwością zjedzenia deseru tylko po skończeniu porcji warzyw). W długoterminowej perspektywie takie techniki nie działają – utwierdzają tylko dziecko w przekonaniu, że spożywanie marchewki czy brokułu jest „przykrym obowiązkiem”. Nie pomogą nam one doprowadzić do sytuacji, w której dziecko je warzywa z własnej woli.

Wskazówka 3. Zadbaj o przyjazną atmosferę w czasie posiłków

Pozytywna, spokojna atmosfera w czasie posiłków zwiększa szanse na to, że dziecko będzie chciało spróbować nowych lub nieakceptowanych wcześniej produktów, w tym warzyw. Warto zadbać, by przynajmniej część posiłków dziecko spożywało wspólnie z rodziną. Znaczenie ma także modelowanie pożądanych zachowań. Maluch może chętniej jeść warzywa, które w czasie posiłku spożywają również inni członkowie rodziny, w tym rodzice i rodzeństwo.

Wskazówka 4. Unikaj podawania dziecku przekąsek między posiłkami

Dziecko powinno otrzymywać w ciągu dnia 4-5 posiłków. Podawanie przekąsek pomiędzy nimi sprawia, że gdy przychodzi pora posiłku, maluch nie czuje głodu. Znacznie spadają wtedy szanse na to, że zje warzywa, a nawet na to, że będzie chciał ich spróbować. Szczególnie szkodliwe jest serwowanie dziecku produktów typu fast food, słodyczy, a także nadmiaru soków lub innych słodkich napojów – w ten sposób maluch otrzymuje dużą ilość kilokalorii z mało odżywczej żywności.

Wskazówka 5. Jeśli problem jest nasilony, poszukaj pomocy specjalisty

Wybiórczość jedzenia czy neofobia żywieniowa mogą być uznane na normalny, przejściowy etap w rozwoju. Jako zaburzenie określa się je, jeśli wyraźna niechęć do próbowania i jedzenia różnorodnych potraw utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy. U dziecka mogą wtedy występować silne emocjonalne reakcje na podawane mu dania, takie jak płacz lub rozdrażnienie. Ponadto, neofobię żywieniową uznaje się za zaburzenie, jeśli wybiórczość jedzenia, w tym unikanie spożywania warzyw i innych grup żywności będących niezbędnymi składnikami zbilansowanej diety, wpływa negatywnie na zdrowie dziecka. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji występowania niedoborów pokarmowych, zbyt niskich przyrostów masy ciała lub innych problemów związanych z rozwojem fizycznym. Jeśli dziecko wykazuje wymienione objawy, warto skonsultować się z pediatrą, a w niektórych przypadkach także z neurologopedą dziecięcym i dietetykiem.

Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw - częste pytania rodziców (FAQ)

Ile warzyw i owoców powinno jeść dziecko?

Odpowiednia ilość warzyw i owoców dla dziecka w wieku poniemowlęcym to 5 porcji dziennie, a więc warto podawać je przy każdym z posiłków. Najlepiej, by większość oferowanych maluchowi produktów z tej grupy stanowiły warzywa. Jednocześnie należy pamiętać, że to do dziecka należy decyzja, czy je spożyje i w jakiej ilości. Nie powinno być zmuszane do jedzenia.

Czy warto „przemycać” warzywa w posiłkach dla dziecka?

W wielu posiłkach możemy uwzględnić warzywa w taki sposób, by były one mało wyczuwalne i niezauważone przez dziecko. Koktajl owocowy miksujemy ze szpinakiem, marchewkę lub dynię dodajemy do ciasta, a cukinię i cebulę do mięsnych pulpecików dla malucha. „Przemycanie” warzyw w potrawach jest jednym ze sposobów, do którego uciekają się rodzice, gdy maluchy nie chcą jeść produktów z tej grupy. Można z niego korzystać, jednak warto także pamiętać, że w pierwszych latach życia dziecka powinniśmy dążyć do budowania zdrowych nawyków żywieniowych, które będzie ono kontynuowało w przyszłości, gdy zyska więcej autonomii w wyborze swoich posiłków. Sięganie po warzywa jest ważnym z nich. Nie należy więc rezygnować podawania warzyw w potrawach, przy których jedzeniu dziecko ma świadomość ich obecności w składzie. Pozwala to maluchowi z czasem faktycznie przyzwyczaić się do ich spożywania w różnych postaciach, nie tylko „ukrytych”.

Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw: podsumowanie

Okres pierwszych lat życia jest czasem budowania nawyków żywieniowych u dziecka. Gdy maluch jest w wieku od 2 do 6 lat, szczególnie często rodzice spotykają się z wybiórczością jedzenia i niechęcią do spożywania produktów ważnych w zdrowej, zbilansowanej diecie. Najważniejszym sposobem na zachęcenie dziecka do spożywania warzyw jest regularne i częste ich podawanie, w pozytywnej atmosferze, bez zmuszania do jedzenia. Przyzwyczajenie się do obecności warzyw w posiłkach pozwala z czasem budować akceptację dla ich koloru, zapachu, konsystencji i smaku oraz umożliwia zadbanie o coraz większe urozmaicenie produktów z tej grupy w diecie malucha.

Źródła:

1. Szajewska H., Socha P., Horovath A. i wsp. (2021) Zasady Żywienia Zdrowych Niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Przegląd Pediatryczny 50: 1-19, dostęp: https://przegladpediatryczny.pl/files/4337.pdf.
2. Horovath A., Rachtan-Janicka J., Rybak A. i wsp. Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna, dostęp: https://1000dni.pl/wp-content/uploads/2023/01/poradnik-zywienia-niemowlat-1341.pdf.
3. Weker H., Rowicka G., Dyląg H. i wsp. (2020) Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, dostęp: https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20%C5%BCywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf.
4. Krupa-Kotara K., Nowak B., Markowski J. i wsp. (2024) Food Neophobia in Children Aged 1-6 – Between Disorder and Autonomy: Assessment of Food Preferences and Eating Patterns, Nutrients, 16(17): 3015, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11396904/.
5. De Oliveira Torres T., Gomes D. R., Mattos M. P. (2020) Factors Associated with Food Neophobia in Children: Systematic Review, Revista Paulista de Pediatria (English Edition), 39: e2020089, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7649857/.
6. Leung A. K. C., Marchand V., Sauve R. S. (2012) The “picky eater”: The toddler or preschooler who does not eat, Pediatrics Child Health, 17(8): 455-457, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3474391/.