Gorączka u dziecka bywa męcząca, a często niebezpieczna. Co może być jej przyczyną? Kiedy należy zbijać wysoką temperaturę? W jakiej sytuacji wzywać lekarza lub jechać z maleństwem do szpitala?
Co znajdziesz w tym artykule:
Jakie są przyczyny gorączki u małego dziecka?
Gorączka u dziecka najczęściej występuje w przebiegu infekcji wirusowej lub bakteryjnej, takiej jak grypa, przeziębienie, zapalenie gardła, zapalenie układu moczowego, schorzenia jelitowe czy zakażenia pneumokokami.
Jest to objaw niespecyficzny, będący naturalną reakcją obronną, zapewniającą wsparcie dla układu odpornościowego zmagającego się z atakiem patogenów. Z tego też powodu gorączka w wielu przypadkach może być uważana za symptom tyleż męczący, co potrzebny. Problemem staje się dopiero w sytuacji, gdy jest zbyt wysoka lub utrzymuje się dłużej, niż 2-3 dni, prowadząc do poważnych następstw.
O gorączce mówi się, gdy temperatura u niemowlaka przekroczy 38 stopni Celsjusza, aczkolwiek wiele źródeł podaje też, że dolną wartością graniczną jest 38,5 stopnia.
Warto jednak zaznaczyć, że definicja gorączki zmienia się wraz z miejscem dokonywania pomiaru. Jeżeli mierzy się temperaturę pod pachą to jej wartość powyżej 37,4 stopnia określana jest już jako gorączka, z kolei w ustach oraz w uchu (na błonie bębenkowej) o gorączce mówi się, gdy ciepłota ciała wynosi powyżej 37,6 stopni. Natomiast mierząc temperaturę w odbycie, gorączka występuje przy temperaturze większej lub równej 38 stopni.
Przedział prawidłowej temperatury mierzonej na czole mieści się w granicach 35,6-37,9 stopnia.
Bardzo istotną rzeczą jest odpowiednie dobranie miejsca pomiaru w zależności od wieku dziecka. U noworodków rekomendowaną metodą pomiaru jest pomiar pod pachą. U niemowląt powyżej 6 miesięcy w odbycie, pod pachą lub w uchu. U dzieci w wieku 5 lat i więcej, które współpracują można dokonywać pomiaru zarówno w uchu i jamie ustnej.
Oczywiście, infekcje to nie jedyne przyczyny gorączki u dzieci. Może ona też wystąpić na skutek różnego typu stanów zapalnych toczących się w organizmie, powodowanych choćby ząbkowaniem, czy reakcją alergiczną. Podwyższona temperatura jest także jednym z typowych odczynów poszczepiennych. Niekiedy również występuje bez wyraźnej przyczyny, na przykład na skutek niedoskonałości działania wciąż kształtującego się układu immunologicznego we wstępnej fazie życia.
Przeczytaj też: Żywienie i rozwój dziecka: co warto wiedzieć
Co to jest stan podgorączkowy?
Gorączkę należy odróżnić od stanu podgorączkowego. U dziecka nieco starszego oraz osób dorosłych mieści się on w przedziale 37-37,9 stopni Celsjusza. U niemowlaka zwykle przyjmuje się, iż dolną granicą jest 37,5 stopnia.
Mechanizm powstawania stanu podgorączkowego jest identyczny, jak w przypadku gorączki, niższe są jedynie wartości osiągane na termometrze. W tej sytuacji nie istnieje większe ryzyko powikłań, takich jak odwodnienie. Nie ma w związku z tym konieczności zbijania temperatury. Niepokojąca może być jedynie sytuacja, w której stan podgorączkowy nie ustępuje w ciągu kilku, a tym bardziej kilkunastu dni. Należy wówczas niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
W przypadku infekcji o lekkim przebiegu, z towarzyszącym im jedynie stanem podgorączkowym, nie zaleca się zbijania temperatury za pomocą leków. Ważne jest natomiast, by niemowlak przyjmował duże ilości płynów. Dodatkowo układ immunologiczny należy wspierać stosując właściwą dietę, nie tylko podczas choroby ale dbając o nią każdego dnia. Jeżeli chodzi o niemowlęta to, wg. ekspertów WHO, jeśli tylko jest taka możliwość, dziecko powinno być karmione mlekiem matki. Wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spożywania. Zwykle następuje to nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia (początek 5. m.ż) i nie później niż w 26 t.ż. (początek 7. m.ż.).
Warto przy tym stawiać na produkty przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci, skomponowane ze składników najwyższej jakości, dopasowane składem i konsystencją do etapu rozwoju dziecka.
Mierzenie temperatury u dziecka – co warto wiedzieć?
Jak mierzyć temperaturę u malucha, aby pomiar był miarodajny, a sama procedura nie była dla dziecka źródłem stresu czy dyskomfortu fizycznego? Przede wszystkim należy pamiętać, że nie wolno używać termometrów rtęciowych. Urządzenia tego typu nie są już sprzedawane, mogą jednak wciąż znajdować się w apteczkach. Ewentualne pęknięcie szklanej rurki i wylanie się rtęci mogłoby mieć dramatyczne konsekwencje dla dziecka.
Zamiast tego zaleca się stosowanie termometrów elektronicznych. Jak zmierzyć temperaturę za pomocą takich aparatów? Istnieje kilka metod:
- W odbycie– używa się termometru z miękką końcówką. Przed umieszczeniem w odbycie można ją posmarować kremem natłuszczającym, aby zminimalizować dyskomfort.
- W jamie ustnej– z użyciem zwykłego termometru albo zintegrowanego ze smoczkiem
Opcją alternatywną są termometry na podczerwień, sprawdzające ciepłotę w uchu. Trafność pomiaru zależy jednak od wyboru miejsca, w które kierowany jest czujnik, nie zawsze jest on więc w pełni miarodajny.
Warto wiedzieć: Rozwój dziecka w pierwszych 4 miesiącach życia
Kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna?
Kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna? Od jakiej wartości należy ją zbijać?
Każdy zauważony przez rodzica wzrost temperatury ciała u noworodka oraz niemowlęcia poniżej 6 miesiąca życia, niezwiązany w wyrzynaniem się zębów powinien zostać skonsultowany z lekarzem.
Sepsa meningokokowa może przebiegać z temperaturą 38,5 stopnia, a jej skutki mogą być groźne dla życia. Wraz ze wzrostem temperatury rośnie ryzyko odwodnienia, zwłaszcza przy innych objawach związanych z utrata płynów w organizmie jak np. wymioty czy biegunka. U starszych dzieci należy wziąć pod uwagę dotychczasową historię medyczną oraz choroby przewlekłe.
Wysoka temperatura u dziecka jest tym bardziej niebezpieczna, im dłużej się utrzymuje. Po kilku dniach stan ten może zacząć oddziaływać na pracę i kondycję narządów wewnętrznych, w szczególności w obrębie układów nerwowego i sercowego.
Ważne: Dlaczego tak ważna jest jakość zbóż w produktach dla dzieci
Jakie są objawy gorączki u dziecka?
Może występować wysoka gorączka u dziecka bez innych objawów, ale często pojawiają się też dodatkowe symptomy. Szczególnie męczące mogą się okazać skoki temperatury w górę. Efektem tego są dreszcze, uczucie zimna i bóle mięśniowo-stawowe. Z kolei gwałtowne spadki powodują silne pocenie, odwodnienie oraz osłabienie. Do tego należy dodać objawy współtowarzyszące, związane z danym schorzeniem czy zaburzeniem. Może to być między innymi ból gardła, kaszel, katar, bolesność brzuszka, zaparcie, biegunka, wzdęcie.
To może Cię zainteresować: Pyszne przekąski dla bobasa
Kiedy udać się do szpitala przy wysokiej gorączce dziecka?
Wielu rodziców pyta, kiedy należy udać się z gorączkującym dzieckiem do lekarza, tudzież wezwać pomoc do domu. Co do zasady, w przypadku noworodków i niemowląt poniżej 6 miesiąca życia powinno się konsultować każdy przypadek powyżej 38,5 stopnia. Do szpitala należy się zgłosić, gdy:
- Temperatura u dziecka przekracza 40 stopni
- Gorączka nie spada po lekach
- Bardzo wysoka temperatura utrzymuje się przez więcej, niż 2-3 dni
- Występują objawy odwodnienia
- Ogólny stan dziecka jest zły lub szybko się pogarsza
Jak szybko zbić gorączkę u dziecka?
Jak zbić gorączkę u dziecka? Szybko pożądany efekt można osiągnąć poprzez podanie dozwolonych w danej grupie wiekowej leków. W przypadku niemowląt są to ibuprofen oraz paracetamol. Mogą być aplikowane doustnie (najlepiej w syropie) albo doodbytniczo w postaci czopków.
Możliwe jest też zastosowanie domowych sposobów, takich jak zimne okłady, czy kąpiel w letniej wodzie. Nie są one jednak tak efektywne, jak środki farmakologiczne. Ważne jest, by w tym trudnym czasie dziecko dużo piło. Nie należy go też przegrzewać pod grubą kołdrą.
Skrót:
- Gorączka u dziecka najczęściej wiąże się z infekcją wirusową lub bakteryjną
- Temperaturę należy zbijać, jeśli przekroczy 38,5 stopnia i utrzymuje się przez dłuższy czas
- W czasie infekcji dziecko należy poić, ważne też by zapewnić naturalne wsparcie dla odporności, stosując wartościową dietę bogatą w witaminy i minerały
Źródła:
- Anna Mania, Gorączka u dzieci – diagnostyka i leczenie, Studium przypadku,6 marca 2019, NR 25 (Luty 2019)
- Agnieszka Szypowska, Gorączka, https://pediatria2.wum.edu.pl/sites/pediatria2.wum.edu.pl/files/goraczka_kwiecien2020.pdf, data dostępu 14 12 2022