Drugi rok życia jest jednym z najważniejszych etapów dla kształtowania przyszłych nawyków żywieniowych dziecka. Maluch spożywa w tym okresie coraz większy asortyment produktów w różnej postaci. W jego jadłospisie często pojawia się żywność z rodzinnego stołu, z czym wiążą się czasami żywieniowe pułapki. Warto wiedzieć, co może, a czego nie powinno jeść roczne dziecko, by zadbać o jego zdrowie zarówno na obecnym etapie życia, jak i w przyszłości - za sprawą budowania korzystnych nawyków żywieniowych.
Co znajdziesz w tym artykule:
Co może jeść roczne dziecko?
Dieta rocznego dziecka powinna być oparta na świeżych, niskoprzetworzonych produktach lub produktach przeznaczonych dla małych dzieci. Ważną zasadą jest urozmaicanie jadłospisu, zarówno przez podawanie w ramach jednego posiłku produktów z kilku grup, jak i różnorodność wybieranej żywności w obrębie każdej z nich. Dzięki urozmaiceniu diety zwiększamy szanse na to, by dostarczyć dziecku potrzebnych składników pokarmowych w wystarczających ilościach.
Przyjrzyjmy się najważniejszym grupom żywności, które warto codziennie uwzględniać w diecie rocznego dziecka.
Zalecenia odnośnie porcji produktów służą przede wszystkim pomocy w określeniu, jak często warto oferować dziecku produkty z poszczególnych grup i jakie proporcje między nimi stosować, gdy planujemy posiłki czy dobieramy ilości składników przy ich przygotowywaniu.
Pamiętaj jednak, że ostatecznie to dziecko zdecyduje, jak dużo zje danego produktu– a czasami z dania wybierze tylko niektóre elementy. Kontynuuj podawanie posiłków zróżnicowanych pod kątem grup produktów, ale nie zmuszaj nigdy malucha do jedzenia określonych rodzajów żywności, ponieważ często rodzi to awersję dziecka do ich spożywania.
Jaka konsystencja produktów jest odpowiednia dla rocznego dziecka?
Wiemy już, jakie produkty są zalecane w diecie malucha po ukończeniu pierwszego roku życia, jednak pozostała do przybliżenia kwestia ich przygotowywania do spożycia, a w szczególności formy podania. Roczne dziecko może (i powinno) jeść już produkty o różnorodnej konsystencji, chociaż nadal dopiero uczy się przyjmować żywność w stałej postaci. W jakiej formie możemy bezpiecznie podawać żywność na tym etapie życia? Mogą to być produkty w postaci:
- Zupek i obiadków z miękkimi kawałkami do gryzienia,
- Kawałków miękkiej żywności podawanych do rączki (za najbezpieczniejszy na początek uznaje się kształt słupków o wielkości zbliżonej do rozmiaru palca osoby dorosłej),
- Miękkich owoców (np. nektarynki, arbuza, melona) pokrojonych na półplasterki,
- Całych różyczek brokułów i kalafiora.
Nadal możemy oferować dziecku także żywność o gładkiej konsystencji (np. puree owocowe, jogurt naturalny) oraz w postaci puree z grudkami. Te typowe dla pierwszych miesięcy rozszerzania diety tekstury produktów nie powinny już jednak dominować w diecie malucha po pierwszym roku życia.
Czego nie powinno jeść roczne dziecko?
Na początku rozszerzania diety dziecka rodzice zazwyczaj przykładają największą wagę do tego, by żywność dla malucha była idealnie dostosowana do jego szczególnych potrzeb, bezpieczna, przygotowana ze składników najwyższej jakości i sprzyjająca kształtowaniu korzystnych preferencji żywieniowych.
Natomiast po ukończeniu pierwszego roku życia część dzieci zaczyna spożywać posiłki pochodzące ze stołu rodzinnego, co nie zawsze ma to dobry wpływ na zdrowie i budowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Musimy pamiętać, że na tym etapie dziecko nie powinno jeszcze spożywać wielu rodzajów produktów, które mogą znaleźć się w diecie dorosłych czy starszego rodzeństwa.
Podając rocznemu maluchowi gotową żywność specjalnie przeznaczoną małym dzieciom, mamy pewność, że jej skład został dopasowany do potrzeb żywieniowych dzieci w tym wieku. Wybierając produkty spoza tej kategorii powinniśmy zwrócić uwagę na ich wartość odżywczą i właściwości. W szczególności warto unikać podawania dziecku:
- Żywności bogatej w dodane cukry,
- Napojów słodzonych,
- Nadmiaru soków owocowych, w tym soków 100% (dzieciom w wieku 1-3 lat nie powinniśmy podawać ich więcej niż ½ szklanki, czyli 120 ml dziennie),
- Żywności wysokoprzetworzonej, np. dań typu fast food, żywności gotowej typu mrożona pizza czy zapiekanka, paluszków rybnych, nuggetsów, chipsów,
- Podrobów i przetworów mięsnych, takich jak kiełbasy, wędzonki, konserwy, parówki,
- Produktów zawierających dodatki do żywności, takie jak konserwanty, barwniki, substancje słodzące, wzmacniacze smaku,
- Potraw smażonych,
- Żywności zawierającej dużo soli,
- Napoju ryżowego (jest niewskazany dla dzieci poniżej 5. roku życia ze względu na możliwe zanieczyszczenia arsenem),
- Niedogotowanych lub surowych jaj i zawierających je potraw,
- Niepasteryzowanego mleka i wytwarzanego z niego serów.
Jaka konsystencja produktów może być niebezpieczna dla rocznego dziecka?
Dzieci, które ukończyły pierwszy rok życia dopiero nabywają umiejętności związane z żuciem i gryzieniem kawałków żywności. Dość często zdarza się, że słabo kontrolują kęs pokarmowy, przez co pojawia się ryzyko zadławienia. Ważną rolą rodzica jest upewnienie się, że podawane małemu dziecku produkty mają bezpieczną konsystencję, czyli taką, którą nie „utknie” w drogach oddechowych.
Szczególnie duże ryzyko wiąże się z podawaniem małych oraz twardych kawałków żywności oraz produktów mających kształt drobnych kulek. Ze względu na strukturę i kształt niezalecane jest podawanie rocznemu dziecku następujących produktów:
- Pokrojonych w kostkę twardych surowych owoców i warzyw, np. jabłka, marchwi, kalarepy,
- Całych ziaren kukurydzy,
- Podawanych w całości winogron, borówek, wiśni, pomidorków koktajlowych,
- Nieugotowanych i nienamoczonych suszonych owoców, np. rodzynek,
- Nierozsmarowanych past z orzechów,
- Orzechów w całości lub posiekanych,
- Serów pokrojonych w kostkę,
- Fasoli, ciecierzycy i innych nasion roślin strączkowych w całych ziarnach (wyjątkiem jest soczewica, która ma znacznie mniejszy rozmiar),
- Popcornu, precelków, chipsów, kruchych ciastek – żywności, która kruszy się w jamie ustnej, z wyjątkiem ciasteczek/chrupeczek specjalnie przeznaczonych dla małych dzieci,
- liści sałaty w całości,
- Twardych i/lub kleistych cukierków lub batoników, gumy do żucia, żelków, itp.,
- Dużych ziaren zbóż, np. gotowanego orkiszu lub kaszy pęczak.
Warto pamiętać, że nie musimy całkowicie rezygnować z podawania dziecku wielu z wymienionych wyżej produktów, a jedynie zadbać o nadanie im bezpiecznej formy/konsystencji. Dla przykładu, orzechy możemy dodać do potrawy czy przekąski po zmieleniu na proszek, fasolę po lekkim rozgnieceniu widelcem, a pomidorki koktajlowe czy winogrona po przekrojeniu na ćwiartki lub mniejsze kawałki.
Źródła:
- Weker H., Rowicka G., Dyląg H. i wsp. (2020) Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych, Instytut Matki i Dziecka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, dostęp: https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20%C5%BCywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf.
- Szajewska H., Socha P., Horovath A. i wsp. (2021) Zasady Żywienia Zdrowych Niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Przegląd Pediatryczny 50: 1-19, dostęp: https://przegladpediatryczny.pl/files/4337.pdf.
- Centers for Disease Control and Prevention (2024) Choking Hazards, Infant and Toddler Nutrition, dostęp: https://www.cdc.gov/infant-toddler-nutrition/foods-and-drinks/choking-hazards.html.
- American Academy of Pediatrics (2024) Choking Prevention for Babies & Children, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/health-issues/injuries-emergencies/Pages/Choking-Prevention.aspx.
- British Nutrition Foundation (2019) 5532 a-day. Perfect portions for little tums (1-4 years), https://www.nutrition.org.uk/media/oufg1pbd/5532-booklet-sept21.pdf.
- National Health Service (2022) Foods to avoid giving babies and young children, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/baby/weaning-and-feeding/foods-to-avoid-giving-babies-and-young-children/.