Etap, w którym maluch przestaje żywić się wyłącznie mlekiem mamy, jest bardzo ważnym momentem w jego życiu. Choć dziecko z radością zaczyna poznawać nowe smaki i konsystencje, jego młody organizm wciąż jest bardzo delikatny i intensywnie się rozwija. Właśnie dlatego potrzebuje sposobu żywienia, który będzie dopasowany do jego wyjątkowych potrzeb. Jak zatem rozpocząć proces rozszerzania diety niemowlęcia?
Co znajdziesz w tym artykule:
Zgodnie z zaleceniami ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) należy dążyć do wyłącznego karmienia piersią do ukończenia przez dziecko 6. miesiąca życia[1]. Po tym okresie mleko mamy (lub modyfikowane, jeśli niemowlę nie jest karmione piersią) – chociaż wciąż stanowi podstawę diety – przestaje być dla niego wystarczającym źródłem niektórych składników odżywczych[2]. To moment, w którym należy rozpocząć wprowadzanie do jadłospisu maluszka pierwszych pokarmów uzupełniających.
Pierwsze kroki w poznawaniu nowych smaków
Eksperci rekomendują, aby rozszerzanie diety niemowlęcia rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu jego życia (początek 5. miesiąca) i nie później niż w 26. tygodniu (początek 7. miesiąca)[3]. Delikatny organizm maluszka jest przyzwyczajony do mleka mamy lub mleka modyfikowanego, dlatego na pierwsze próby wprowadzania nowych pokarmów rodzice powinni wybierać pojedyncze składniki o łagodnym smaku i gładkiej konsystencji. Urozmaicanie jadłospisu należy rozpocząć od warzyw w postaci przecierów lub musów. Oswajanie malucha ze smakiem warzyw przychodzi trudniej w porównaniu do owoców, jednak warto włożyć wysiłek i jako pierwsze podać właśnie warzywa – dzięki temu niemowlę polubi ich smak i chętniej będzie je jadło w przyszłości. Po około 2 tygodniach od momentu wprowadzenia pierwszej marchewki czy brokułu do jadłospisu należy włączać pojedyncze owoce.
Od jakich ilości zacząć?
Na początku rozszerzania diety maluszkowi wystarczą niewielkie ilości posiłku raz dziennie, np. kilka łyżeczek przecieru z marchewki czy dyni. Podczas zapoznawania dziecka z nowymi pokarmami bądź cierpliwa i nie obawiaj się, jeśli niemowlę będzie zjadać niewielkie ilości produktu. Zwykle maluch potrzebuje trochę czasu, aby przyzwyczaić się do nowego smaku i sposobu karmienia. 6-miesięczne dziecko powinno spożywać 5 posiłków dziennie, w tym 4 mleczne o wielkości porcji 150-160 ml.
Czy to już czas na zboża?
Zaraz po tym, kiedy maluch pozna i zaakceptuje smak warzyw, a następnie owoców, do jego diety można wprowadzać produkty zbożowe. Na początku dobrze sprawdzą się te przeznaczone specjalnie dla najmłodszych, ze wskazaniem wieku na opakowaniu, np. w postaci kleiku. Do zapoznania z ich łagodnym smakiem i konsystencją wystarczy kilka łyżeczek – jeśli nie widać niepokojących reakcji, np. alergii lub nietolerancji pokarmowej, można stopniowo zwiększać ilość kaszki, aż przyjdzie czas na całą porcję.
Kaszki przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci dzielą się na mleczne oraz bezmleczne. Kaszki bezmleczne należy przygotować na bazie mleka mamy lub dopasowanego do potrzeb malucha mleka modyfikowanego. Warto, aby już od początku wprowadzania nowych produktów do codziennego jadłospisu kaszki były stałym elementem diety dziecka – zawierają różnorodne i wartościowe zboża, a ich skład jest dostosowany do wymagań niemowląt na różnych etapach rozwoju.
Czy wiesz, że?
Cała prawda o glutenie
Choć gluten jest popularnym alergenem, nie należy opóźniać włączania go do diety niemowlęcia. Eksperci zalecają, aby jego niewielkie ilości zacząć podawać niemowlęciu w tym samym momencie, co inne pokarmy uzupełniające – od ukończenia 4. miesiąca do ukończenia 12. miesiąca życia, przy jednoczesnej obserwacji reakcji dziecka na nowy produkt[4].
Kaszka (np. kaszka manna) to dobry wybór na początek wprowadzania glutenu do diety – ważne jednak, by niezależnie od wieku zacząć od jej niewielkich ilości, jednocześnie obserwując reakcję organizmu niemowlęcia na nowy pokarm.
Czy coś jeszcze?
Zgodnie ze schematem żywienia niemowląt po warzywach, owocach i produktach zbożowych w menu maluszka może pojawić się pierwsze mięso, ryby czy jaja.
Gaszenie pragnienia maluszka
W pierwszym półroczu życia mleko mamy poza tym, że zaspokaja głód, gasi także pragnienie dziecka. Kiedy rodzice rozpoczną rozszerzanie diety, poza karmieniem piersią należy pamiętać o dopajaniu – najlepsza dla maluchów jest naturalna woda źródlana, niskozmineralizowana, niskosodowa i niskosiaczanowa[5]. Zapotrzebowanie na płyny u niemowląt i małych dzieci jest nawet 4 razy wyższe niż u osób dorosłych (w przeliczeniu na kilogram masy ciała) – kiedy dziecko skończy 6 miesięcy, potrzebuje około 800 ml płynów na dobę[6].
Czy niemowlę może pić soki?
Zgodnie z aktualnym schematem żywienia niemowląt soki mogą pojawił się w diecie dziecka dopiero po ukończeniu przez nie 1. roku życia.
Tylko bezpieczna żywność
Niemowlęta i małe dzieci są wyjątkową grupą, szczególnie narażoną na wpływ czynników zewnętrznych, w tym również spożywanej żywności. Właśnie dlatego komponując jadłospis malucha, warto wybierać produkty przeznaczone specjalnie dla najmłodszych, które spełniają wyjątkowo restrykcyjne normy jakości, znacznie bardziej surowe niż produkty ogólnego przeznaczenia, spożywane przez spożywane przez starszych członków rodziny. Taką żywność można rozpoznać po umieszczonym na opakowaniu wskazaniu wieku – oznaczenie to pomaga wybrać produkt dopasowany do etapu rozwoju dziecka, a także daje gwarancję, że jest on w pełni bezpieczny dla młodego organizmu.
Wsparcie w komponowaniu codziennego menu
Rozszerzanie diety dziecka to dla niejednego rodzica okres pełen wyzwań żywieniowych. Aby zapoznawanie malucha z nowymi smakami było łatwiejsze, warto skorzystać z narzędzia, w którym znajdują się opracowane przez dietetyków porady z zakresu żywienia oraz przykładowe jadłospisy dostosowane do etapu rozwoju dziecka: https://www.bobovita.pl/porady-zywieniowe-i-jadlospisy/start
Ważna informacja: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
[1] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.
[2] Szajewska H., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy medyczne/Pediatria 2014, t11, 321-338.
[3] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci , Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.
[4] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.
[5] Szajewska H., Horvath A., Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
[6] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.