Eksperci z Instytutu Matki i Dziecka pod kierunkiem prof. Haliny Weker we współpracy z Fundacją Nutricia przeprowadzili badanie , które miało na celu ocenę najmłodszych Polaków. Dowiedz się, czy dieta polskich niemowląt i małych dzieci w wieku 5-36 miesięcy jest prawidłowa i jakie błędy najczęściej popełniają opiekunowie.
Co znajdziesz w tym artykule:
W badaniu wzięło udział 1059 losowo wybranych z całego kraju dzieci w wieku między 5. a 36. miesiącem życia. Zadaniem ich rodziców było wypełnienie ankiety zawierającej m.in. pytania na temat sposobu żywienia i preferencji najmłodszych. Ponadto opiekunowie przez 3 dni notowali całodzienny jadłospis dziecka. Ankieterzy zebrali również dane na temat wzrostu, masy ciała, stanu zdrowia i aktywności dziecka.
Co pokazały wyniki badania?
· Aż 32% niemowląt i małych dzieci ma nieprawidłową masę ciała
Najlepszym sposobem na sprawdzenie, czy dziecko otrzymuje odpowiednią ilość pokarmu, jest regularna obserwacja, czy prawidłowo przybiera na masie ciała. Pomocnym narzędziem, które pomoże określić, czy masa ciała jest prawidłowa, są siatki centylowe.
· Dieta dzieci w wieku 13-36 miesięcy jest nieprawidłowo zbilansowana
Proporcje poszczególnych grup produktów i pochodzących z nich składników odżywczych w diecie małych dzieci są niewłaściwe.
· 88% dzieci po 1. roku życia nie otrzymuje odpowiedniej ilości warzyw
Warzywa są niezbędnym elementem prawidłowo zbilansowanej diety. Są ważnym źródłem witamin (m.in. z grupy B i witaminy C) oraz składników mineralnych (potasu, cynku, miedzi).
Pamiętaj:
Warzywa powinny być obecne w diecie dziecka już od momentu jej rozszerzania – eksperci zalecają, aby wprowadzać je do jadłospisu jako pierwsze. Codzienne menu dziecka, które skończyło 1. rok życia, powinno uwzględniać 5 porcji warzyw.
· 75% niemowląt i 88% małych dzieci ma dietę niedoborową w witaminę D
Witamina D oraz wapń są niezbędne dla prawidłowego wzrostu małego dziecka. Wapń jest budulcem kości, a witamina D jest niezbędna do jego prawidłowego wchłaniania. Głównym źródłem tych składników w diecie małych dzieci może być odżywcza formuła na bazie mleka (dawniej mleko modyfikowane typu Junior) oraz przetwory mleczne – jogurty naturalne, kefiry, żółte sery, twaróg oraz jaja.
Eksperci zalecają, aby kontrolować podaż witaminy D w diecie dziecka, ponieważ jej niedobory są w Polsce powszechne. Warto, aby dziecko otrzymywało żywność wzbogacaną w tę witaminę (np. mleko modyfikowane) lub aby była ona podawana w formie suplementu.
Pamiętaj:
Dziecku, które skończyło 1. rok życia, zaleca się podawanie 3 porcji produktów mlecznych każdego dnia – 2 porcje mleka (w tym odżywczej formuły na bazie mleka) i porcję produktów mlecznych.
· 83% dzieci po 1. roku życia spożywa posiłki dosalane, a 75% otrzymuje nadmierną ilość cukru
Podawanie małemu dziecku słonych i słodkich produktów oraz napojów niekorzystnie wpływa na rozwój jego preferencji smakowych i kształtowanie nawyków żywieniowych. Dziecko, które otrzymuje dosalane i dosładzane potrawy, w przyszłości może mieć upodobanie do słonych przekąsek, cukru i słodyczy. Nadmiar cukru i słodyczy w diecie może natomiast zwiększać ryzyko próchnicy zębów oraz sprzyja przybieraniu na wadze.
Pamiętaj:
Zrezygnuj z dodawania soli i cukru do potraw i produktów podawanych dziecku. Jeśli chcesz doprawić posiłek, możesz użyć ziół. Ogranicz też spożywanie przez dziecka słodkich napojów – najlepsza do gaszenia pragnienia jest woda.
Jak powinien wyglądać jadłospis dziecka w wieku 5-36 miesięcy?
Zgodnie z zaleceniami ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wyłącznym pokarmem niemowlęcia w 6 pierwszych miesiącach jego życia powinno być mleko mamy[1], które w tym czasie w pełni zaspokaja potrzeby młodego organizmu.
Rozszerzanie diety niemowlęcia należy rozpocząć nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia (początek 5. miesiąca) i nie później niż w 26. tygodniu (początek 7. miesiąca)[2]. Jako pierwsze w jadłospisie maluszka powinny pojawić się warzywa, po ok. 2 tygodniach – owoce, a następnie produkty zbożowe, mięso, ryby i jaja. Urozmaicanie jadłospisu oraz stopniowe wprowadzanie i przyzwyczajanie dziecka do nowych produktów jest konieczne, aby maluch akceptował szeroki asortyment produktów i potraw, które pokryją jego zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze ważne dla prawidłowego rozwoju.
Pod koniec 1. roku życia dieta malucha powinna zawierać już różnorodne pokarmy o zróżnicowanej konsystencji, a jadłospis rocznego i starszego dziecka powinien składać się z 4-5 posiłków zawierających produkty z 5 grup żywności:
Warzywa i owoce
Do jadłospisu małego dziecka codziennie należy włączać owoce i warzywa, których niedobór jest jednym z najczęściej obserwowanych błędów w żywieniu dzieci. Najkorzystniejsze dla organizmu jest spożywanie świeżych i nieprzetworzonych owoców oraz warzyw.
Produkty zbożowe
Zboża są ważnym źródłem węglowodanów w diecie malucha. Zadbaj, aby w codziennym jadłospisie Twojego dziecka znalazły się produkty zbożowe – również te z pełnego przemiału, takie jak kaszki, kasze oraz urozmaicone gatunki pieczywa.
Mleko i przetwory mleczne
Zadbaj, aby każdego dnia w jadłospisie dziecka znalazły się produkty nabiałowe, takie jak mleko (w tym odżywcza formuła na bazie mleka) oraz przetwory mleczne, np. maślanka, kefir, jogurt czy twarożek.
Mięso, ryby, wędliny, jaja
Mięso w diecie dzieci jest ważnym źródłem białka oraz witamin. W jadłospisie malucha powinno znaleźć się chude mięso wysokiej jakości, np. drób czy wołowina. Poza tym w menu małego dziecka 1-2 razy w tygodniu powinny pojawić się ryby, które są ważnym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Tłuszcze roślinne
Tłuszcze są źródłem rozpuszczalnych w tłuszczach witamin A, D, E, dlatego posiłki, które przygotowujesz dla Twojego dziecka, powinny zawierać tłuszcze roślinne, najlepiej oliwę z oliwek lub olej rzepakowy. Pamiętaj przy tym o ograniczeniu tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
Zapotrzebowanie energetyczne u dzieci w okresie 5-36 miesięcy
Zgodnie z zaleceniami ekspertów niemowlę do 6. miesiąca życia powinno spożywać ok. 550 kcal dziennie, w wieku 7-11 miesięcy – 700 kcal dziennie, a dziecko w wieku 13-36 miesięcy – 1000 kcal dziennie[3].
[1] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.
[2] Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci , Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18.
[3] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.